Yaşlanma gibi zaman içesinde ve ya yaralanma gibi dış etkiler ile aniden hücre sayısı azaldığında özellikle eklem bölgelerimiz hareket kabiliyetini kaybetmeye başlar.
Hücre sayısını tekrar artırmak için o bölgeye kök hücre nakli yapıldığında; tedavi süreci başlar ya da hızlanır. Eklem bölgeleri özellikle sıvı azalması ya da doku yırtılmalarına müsaittir çünkü sürekli hareket halindedir ve yük taşır vaziyettedir. Yıpranmaya başladıktan sonra hızlı şekilde tedavi edilmezse hızla zarar görür. Hızlı yıpranırsa çok çabuk deforme olur ve cerrahi müdahale tek çözüm olabilir.
Bu amaçla, uzun yıllardır; eklem bölgesi problemlerinde günlük hayata hızlı dönebilmek ve cerrahi operasyon sayısını en aza indirebilmek için, tüm dünyada kök hücre nakli kullanılıyor.
Eklem bölgesinde kök hücrenin kullanıldığı bazı rahatsızlıklar aşağıda yer almaktadır.
Kıkırdak hasarlarını ve inflamasyonu onarmak için
Osteoartrit (kireçlenme) gibi dejeneratif eklem hastalıkları
Spor yaralanmalarında çokça görülen menisküs yırtıkları ve ya hasarlarında
Ön çapraz bağ (ACL) yaralanmaları
Eklemlerin birleştiği bölgede kayganlaştırıcı sıvı olarak bilinen sinovial sıvının azalması durumunda, kıkırdak doku zarar görmeye başlar. Bu sıvının çevresindeki zar ve sıvının korunması için engelleyici ya da tedavi edici olarak
Onarma yeteneği ve buna bağlı ağrının azaltılması ve iyileşmenin hızlandırılması için kullanılır.
Hastanın genellikle kendi dokularından elde edilen kök hücreler laboratuvar ortamında hazırlandıktan sonra doğrudan hücre sayısı azalan eklem bölgesine enjekte edilmesiyle gerçekleştirilir.
Enjeksiyon tekrar gerektirebilir. Zarar gören bölgenin büyüklüğüne göre gereken hücre sayısı ve tekrarı artabilir. Ancak her tedavide olduğu gibi, kök hücre tedavisi sonrasında verilen hücrelerin çoğalması ve dokunun tedavisi için vücuda zaman verilmeli ve bu zaman zarfında ilgili bölgenin dinlendirilmesi gerekir
HASTANIN KENDİ YAĞ DOKUSUNDAN ELDE EDİLEN KÖK HÜCRE KOMBİNASYONU (SVF:STROMAL VASKULER FRACTION)
Vücuttan genellikle aspirasyon ya da liposuction ile alınan yağ dokusundan ;yağ hücreleri kök hücre laboratuvarlarında enzimler yardımıyla ayrıştırılır. Kalan kısım pek çok hücreyi içeren heterojen bir hücre kombinasyonudur.
Bu hücreler arasında aşağıdaki hücreler bulunmaktadır; Multipotent progenitörleri (adipoz doku kökenli kök hücreler) (Progenitör hücreler yeni hücre oluşumunu sağlayan hücrelerdir.)
Kan hücrelerini oluşturan hematopoetik kök hücreler Damarları oluşturan ve tedavi eden endotelyal kök hücreler Bağ dokularını ve kolajen üreten dokuları oluşturan fibroblast hücreleri Vasküler düz kas hücreleri Mezenkimal adı verilen pek çok farklı doku hücresine dönüşme kapasitesi olan rejeneratif (yeniden yapılanmayı sağlayan) kök hücre grubu bulunur
Dönüşme özelliği yukarıda bahsedildiği gibi çok fazla sayıda hücreyi içermesi sebebiyle pek çok farklı tedavi için SVF kullanılabilir.
Alınan yağ miktarı ne kadar fazla ise o miktarda fazla hücre elde edilir. Bu hücreler tekrar ayrıştırılarak istenilen hücre kök hücre laboratuvarlarında çoğaltılabilir. İsteğe bağlı olarak ayrıştırma işlemi yapılmadan toplu olarak da kullanılabilir.
Birinci yöntem olarak; yağ dokusundan elde edilen kök hücre grubu SVF in içerisinde bulunur ve bu sebeple bu hücre grubu içerisinden ayrıştırılarak çoğaltılabilir. Mezenkimal kök hücrelerin ayrıştırılarak çoğaltılması yönteminin dezavantajı ise ortalama 30 40 gün boyunca çoğalma işlemi sürmektedir. Kişinin kendisinden alınarak yine kendisine enjekte edildiği için Otolog Mezenkimal kök hücre adını alır.
Diğer yöntem ise kordon bağı içerisinde bulunan wharton Jelly bölgesinden elde edilen mezenkimal kök hücreler çoğaltılır. Daha sonra saklanarak gerekli hallerde kullanılması için yıllar boyu kayıp olmadan bekletilebilir. Bu hücreler kordon bağından elde edildiği için henüz hücrelere proteinler bağlanmamıştır yani başka bir bireye verildiğinde uyum sağlarlar.
Aşağıdaki listede bir kısmı yer alan, aslında daha fazla sayıda farklı hücrelere dönüşebilme kapasitesi olan mezenkimal kök hücreler eklem bölgesinde de gerekli bölgeye verilerek tedavi amaçlı kullanılabilir.
Osteoblast adı verilen ve kemik oluşumu ve devamında iyileşmesini sağlayan büyük boyutlu hücreler
Kemik ve kıkırdak hücreleri
İskelet kası iç liflerinin membranını kaplayan myoblast hücreler ve kas hücreleri
Yağ, tendon, doku ve organları birbirine bağlayan stroma dokusu
Preadiposit adı verilen hormon ve metabolik sinyalleri üreten hücrelerdir,
Endotelyal hücreleri (Kan damarlarının içini döşeyen ve damarı oluşturan hücrelerdir)
Endotelyal progenitör hücreleri ve lökositleri ( Progenitör hücreler yeni hücre
oluşumunu sağlayan hücrelerdir.)
Vasküler düz kas hücreleri (Düz kas hücrelerinden kendilerine ait sinir kaynağına
sahip oldukları ve bilgilerin diğer bölgeye boşluklar sayesinde iletilen özel kas
hücreleri)
Egzozom çok sayıda büyüme faktörü ve aminoasitler içeren, hücrelere çoğalma
sinyalini veren protein kesecikleridir. Mezenkimal hücrelerin üremesi sırasında hücre
etrafında oluşurlar. Mezenkimal kök hücre ile beraber kullanılması durumunda yeni
hücre dönüşümünü mezenkimal kök hücre sağlarken, sayı artışının hızlı olmasını
egzozom sağlar.
Mezenkimal kök hücre çoğalması sırasında telomeraz enzimi ortaya çıkar.
Telomeraz enzimi DNA da üretilen ve telomer boyutunu düzenleyen enzimdir. Telomer
kısalması hücre ömrünü belirlediği için yaşlanmanın başlaması ve yaşlanma hızını
belirler. Telomeraz enzimi sayesinde yaşlanma hızı yavaşlatılabilir ve yenileme hızı
olması gerekenden daha hızlı olabilir.
1. Değerlendirme ve Planlama: Hastanın genel sağlık durumu, diz ekleminin hasar seviyesi ve tedaviye uygunluğu belirlenir. Bazı hastalarda dokuda hasar yerine dokuda fazladan kemik, kıkırdak gibi dokuların üremesi olabilir. Bu durumda kök hücre yapılması uygun olmayabilir.
2. Kök Hücrelerin Toplanması ve Hazırlanması:
Yağ dokusundan elde edilen SVF kök hücre kombinasyonu olan SVF direkt olarak verilecek olursa, yağ hücreleri 24 saat içerisinde kök hücre laboratuvarlarında ayrıştırılarak aynı gün kullanılabilir.
SVF içerisinden mezenkimal kök hücreler ayrıştırılarak kullanılacak olursa üretilmesi için minimum 30 güne ihtiyaç duyulabilir.
Kordan bağı kaynaklı wharton jelly den laboratuvarda hazırda bekletilen kök hücreler tedavide kullanılabilir. Bu durumda hazır halde bekletildiği için bir günlük bir işlem sonrasında hemen kullanılabilir.
3. Enjeksiyon: Hazırlanan kök hücreler, diz eklemine doğrudan enjekte edilir.
4. Takip ve İyileşme Süreci: Hasta, düzenli kontrollerle izlenir ve tedavinin etkileri değerlendirilir.
Bu yöntemler, diz eklemindeki ağrıyı azaltmak, hareket kabiliyetini artırmak ve kıkırdak dokusunu yenilemek, menisküs tedavisi, çapraz bağ yırtılma tedavileri gibi dönüşebildiği tüm dokuları tedavi edebilme yetisine sahiptir.
Diz kapağı ağrıları, kıkırdak hasarı, bağ dokusu zayıflığı veya iltihaplanma gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. Kök hücre tedavisi, bu tür ağrılarda cerrahiye gerek kalmadan doğal iyileşme süreçlerini harekete geçirerek etkili bir çözüm sunar. Tedavi, hareket kabiliyetini artırırken ağrıyı azaltmayı ve dokuları yenilemeyi hedefler.
• Doğal Doku Yenilenmesi: Kıkırdak ve bağ dokusunu onararak diz kapağının sağlıklı işlevini geri kazandırır.
• Minimal İnvaziv: Cerrahi müdahaleye gerek kalmadan ağrısız bir şekilde uygulanır.
• Ağrı Yönetimi: İltihabı ve kronik ağrıyı azaltarak yaşam kalitesini artırır.
• Kısa İyileşme Süresi: Tedavi sonrası günlük hayata hızla dönülebilir.
• Cerrahiye Alternatif: Özellikle ileri düzeyde olmayan diz kapağı ağrılarında protez ameliyatına ihtiyaç duymadan etkili bir çözüm sunar.
• Kök hücre tedavisi, diz kapağı ağrılarında %60-100 arasında hastanın bulunduğu evreye göre başarı oranlarına sahiptir.
• Tedavi, özellikle erken evredeki kıkırdak hasarlarında ve spor yaralanmalarında yüksek etkinlik göstermektedir.
• Başarı oranı, hastanın genel sağlık durumu, ağrının nedeni ve tedaviye yanıtına bağlıdır.
• Doğal Onarım: Kök hücre tedavisi vücudun kendi iyileşme mekanizmalarını desteklerken, diz protezi mekanik bir çözüm sunar.
• Ameliyat Riski Olmaması: Kök hücre tedavisinde cerrahi müdahale yoktur, bu nedenle enfeksiyon veya uzun iyileşme süresi gibi riskler düşüktür.
• Hareket Kabiliyeti Koruma: Protezde eklem hareketliliği kısıtlanabilirken, kök hücre tedavisi doğal eklem hareketliliğini destekler.
Ancak unutulmaması gereken konu eğer hasta tedavi edecek bir doku kalmadıysa yani kökü hücrenin taklit edebileceği bir doku yok ise çözüm cerrahi yöntemdir.
Kök hücre tedavisinden sonra iyileşme süreci, hastanın bireysel durumuna ve tedaviye verdiği yanıta bağlıdır. Tedavi sonrası ağrıda azalma ve eklem hareketliliğinde iyileşme genellikle birkaç hafta içinde hissedilmeye başlar. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken bazı noktalar, tedavinin etkinliğini artırabilir.
• Ağrının Azalması: Enjeksiyon sonrası ilk birkaç gün hafif bir hassasiyet görülebilir, ancak ağrı genellikle hızla azalır.
• Eklem Hareketliliğinde Artış: Tedaviden sonraki ilk haftalarda eklem fonksiyonlarında belirgin bir iyileşme görülebilir.
• Uzun Vadeli Etkiler: Kök hücrelerin yenileyici etkisi, tedaviden sonraki süreçte kıkırdak dokusu kendini onarmaya başlar. Aynı zamanda menüsküs , bağ dokusu yırtıkları, sivovyal sıvı azalması gibi pek çok hastalığın da tedavisinde kullanılır.
• Ağır Fiziksel Aktivitelerden Kaçınma: İlk birkaç hafta boyunca diz eklemine aşırı yük bindirilmemelidir.
• Fizyoterapi ve Egzersiz: Doktorun önerdiği hafif egzersizler ve fizyoterapi, iyileşme sürecini hızlandırabilir.
• Diz Bölgesini Koruma: Enjeksiyon yapılan alanın hijyenine dikkat edilmeli ve enfeksiyon riskinden korunmalıdır.
• Düzenli Kontroller: Tedavi sonrası düzenli doktor kontrolleriyle eklem iyileşmesi izlenmelidir.
Kök hücreyle eksilen ya da zarar gören hücreler dışarıdan verildiği için başarı oranı yüksek olsa da diğer taraftan eğer yaptıran kişi kendisine hiç dikkat etmez ise ve tedavi tamamlanana kadar yine bölgeye zarar verecek hareketlerde bulunursa kök hücre ya etkisiz kalır ya da sürekli tekrar edilmesi gerekir.
Tedavi sonrası iyileşme sürecinde doğru bakım ve dikkat, kök hücre tedavisinin başarısını ve uzun vadeli etkilerini artırabilir.
Kök hücre diz tedavisinin maliyeti, hastanın ihtiyaçlarına ve tedavi planına göre değişiklik gösterebilir. Kullanılan yöntem, seans sayısı ve tedavinin uygulandığı merkezin özellikleri gibi faktörler fiyatları etkiler. Size özel bir tedavi planı ve detaylı bilgi almak için Mümkünse geçmişte çekilmiş film, tomografi gibi tetkiklere ihtiyaç vardır aynı zamanda durumu tetikleyen faktörlerin iyi analiz edilebilmesi için hastanın elinde var olan kan testleriyle beraber yapılacak ilk muayene sonrasında nasıl bir yol izleneceği ortaya çıkar.
Eklem bölgelerinde oluşan ağrılar çoğunlukla bölgenin kayganlığını yitirmesi sebebiyle oluşur. Ancak sebep iyi tespit edilmelidir çünkü bazı hastalarda ekstra kemik gelişimi ya da kıkırdak gelişimi sebebiyle de ağrı hissedebilir.
Örneğin ekstra kemik gelişiminde vurgulanması gereken yöntem kök hücre değil, bölgeye hekimin kararıyla genellikle kortizon verilmesi yönündedir.
Eklem yerinde artık onarılması çok zor olan bazı rahatsızlıklarda cerrahi yöntem kaçınılmazdır bunlara örnek diz eklemine platin takılması verilebilir.
Cerrahi yönteme sıcak bak bayan ya da süreci uzatmak isteyen pek çok hasta dışarıdan enjeksiyonla PRP ya da hyarulonic asit enjeksiyonu gibi bölgenin kaygan anlaşmasını ve rahat etmelerini sağlayacak yöntemlere başvururlar. Bu yöntemler eğer hastalığın iyileşme kapasitesi yüksekse ve çok fazla bölge deforme olmamışsa iyi bir dinlenme ile bölgeyi rahatlattığı için tedavi yöntemi olarak da kullanılabilir.
Ancak bu yöntemler bölgede eksilen hücrelerin yerine konulmasını sağlayamaz çünkü içerisinde bu tarz hücreler içermez. Kök hücre eksilen hücrelere yerine koyarak aynı zamanda bölgenin tedavisini hızlandıracak sinyaller gönderdiği için genellikle ilerlememiş bir hastada tedavi yöntemi olarak kabul edilir.
